Mensen in hokjes plaatsen is soms een beladen onderwerp. We weten dat in een ontwikkelde wereld het stigmatiseren van personen tot genante en pijnlijke situaties kunnen leiden, vooral als we het overdrijven of het bij het verkeerde eind hebben. Van de ander kant… in hokjes plaatsen is wel lekker, want het schept duidelijkheid. In onze meest fundamentele houding, als we in de overlevingsmodus zijn, dan is het zelfs vitaal om snel gevaar te kunnen identificeren. Maar als je dan toch in hokjes denkt, welke hokjes zijn zinvol en helpen je bij je rol als manager in een organisatie? Daarover gaat het boek “Het enneagram in management” van Oscar David. Hij schetst niet alleen hoe het enneagram in elkaar zit, maar ook hoe je het kunt inzetten bij leiding geven en bij je persoonlijke ontwikkeling.
Oscar David
Het enneagram is de visualisatie van inzicht in karakterindeling dat in de loop van vele jaren is ontstaan. Het verdeelt karakters in negen typen, waaronder de verbeteraar, de verdieper en de ondersteuner. Door deze negen typen in een bepaalde volgorde in een negenhoek te plaatsen, ontstaat een visualisatie die beter beklijft en daardoor gebruikt kan worden bij het in hokjes plaatsen van personen, inclusief de manager zelf.
Elk type wordt door David beschreven door de ogen van het type zelf en door die van anderen. Hij geeft typische thema’s die een bepaald type bezig kunnen houden. Daarnaast wordt elk type als het ware in een organisatie geplaatst en beschreven hoe je het type als manager herkent, hoe je een organisatie met overwegend dit soort type personen herkent en wat de ontwikkelmogelijkheden zijn.
Het interessante aan het enneagram is dat een type niet statisch is. Juist onder invloed van stress, of omgekeerd in toestand van ontspanning, heeft elk type de neiging over te gaan in een ander type. Een waarnemer neigt bijvoorbeeld naar een vernieuwer als hij/zij onder stress is, of naar een bepaler waneer hij/zij ontspannen is. Het enneagram beschrijft daarmee karakters op dynamische wijze. Bovendien komt het vaak voor dat een karaktertype bepaalde kenmerken van zijn “buren” uit het enneagram heeft. Plat gezegd, met het enneagram plaats je een persoon niet in een hokje, maar als het ware in een territorium. Dit verhoogt voor mij de toepasbaarheid enorm, omdat een karakter in een schakering van hokjes geplaatst wordt. Dit benadert de werkelijkheid een stuk beter.
Na de uitvoerige beschrijving van de negen typen in het enneagram, wordt de aandacht gericht op wat je er in de praktijk mee kunt. De auteur heeft gekozen voor een vraag-en-antwoord-spel, wat het een overzichtlijk en toegankelijk deel van het boek maakt. Het ontwikkelen van een team gebeurt met het enneagram door inzicht in elkaars persoonskenmerken te geven en de aandacht te vestigen op de sterkten en door de valkuilen bespreekbaar te maken. Het enneagram is dus geenszins bedoeld om personen te veranderen, als dat al zou gaan, maar om accenten aan te brengen bij de persoon zelf en bij zijn omgeving.
Wat een zeer interessant onderdeel van het boek had kunnen zijn is een vergelijking van het enneagram met andere persoonlijkheidstypologiën zoals LSI, Belbin en PAPI. Daar wordt slechts summier op ingegaan. Jammer.
Wat ik bij het lezen van “Het enneagram in management” heel sterk had is de herkenning van mijn eigen karaktertrekken. Natuurlijk herken je bij andere persoonlijkheidstypologieën ook wel het een en ander, maar zo sterk als in dit geval heb ik dat nog nooit meegemaakt. In coachingsgesprekken ga ik het enneagram zeker eens proberen te gebruiken.